Rene Descartes (Kartezjusz) (1596-1650) jest właściwie bardziej znany jako wielki filozof niż matematyk. Zajmował się także: optyką, chemią, mechaniką, anatomią, embriologią, medycyną, astronomią i meterologią. Niemniej był pionierem nowoczesnej matematyki.
Urodził się we Francji, w małym miasteczku La Haye w Touraine. Po ukończeniu jezuickiego kolegium dla arystokratów studiował prawo. Mając 22 lata opuścił Francję i służył jako oficer – ochotnik w wojskach różnych europejskich wodzów, biorących udział w wojnie trzydziestoletniej. W ten sposób przemierzył Węgry, Czechosłowację i Austrię.
Kartezjusz głosił idee o potędze rozumu ludzkiego i z tego względu spotkał się z prześladowaniem ze strony kościoła katolickiego. Dlatego też chcąc znaleźć warunki umożliwiające mu pracę naukową (a jago zainteresowania filozofią i matematyką datują się już od czasów szkolnych), osiedlił się w 1629 roku w Holandii, gdzie spędził prawie całą resztę swego życia. Właśnie tam Kartezjusz napisał wszystkie swoje wielkie prace w dziedzinie filozofii, matematyki, fizyki, kosmologii i fizjologii.
Swój dorobek w dziedzinie matematyki zebrał w jednym dziele Geometria (1637). Przedstawił w nim podstawy geometrii analitycznej i algebry. Po raz pierwszy wprowadził pojęcia: zmiennej, funkcji oraz współrzędnych prostokątnych, które do dziś nazywamy współrzędnymi kartezjańskimi. Linie krzywe dające opisać się równaniami algebraicznymi podzielił na klasy, w zależności od najwyższej potęgi zmiennej występującej w równaniu. Wprowadził znak „+” i „-„ dla oznaczenia liczb dodatnich i ujemnych, oznaczenie potęgi oraz symbolu nieskończoności. W oparciu o dorobek Kartezjusza rozwinął się później (dzięki Newtonowi i Leibnizowi) rachunek różniczkowy.
Kartezjusz zmarł w Sztokholmie, spędziwszy tam ostatni rok swojego życia.
Chociaż nie posunął się daleko w dziedzinie geometrii analitycznej, jednakże jego dzieło wywarło decydujący wpływ na dalszy rozwój matematyki. W ciągu 150 lat algebra i geometria analityczna rozwijały się w kierunku wskazanym właśnie przez niego.
Ciekawostki dotyczące Kartezjusza:
- Podczas pobytu Kartezjusza w Paryżu prowadził on aktywne życie towarzyskie. Modnie się ubierał, grał w karty, nie stronił od zabaw i widowisk. Jako szlachcic niejednokrotnie pojedynkował się. Sztukę pojedynkowania się opanował na tyle dobrze, że napisał na ten temat specjalny traktat. Był on zresztą jedyną pracą Kartezjusza, której po jego śmierci nie włączono do Indeksu Ksiąg Zakazanych.
- Będąc uczniem kolegium w La Fleche posiadał Kartezjusz pewien przywilej. Z uwagi na słabą kondycję fizyczną i widoczne uzdolnienia pozwalano mu pozostawać w łóżku nieomal do południa. Przyzwyczajenie to zachował Kartezjusz także w dorosłym życiu. Twierdził zawsze, że wylegując się długo dokonał największych odkryć.
- Spytano kiedyś Kartezjusza:
– Co jest więcej warte: wielka wiedza czy wielki majątek?
– Wiedza – odpowiedział Kartezjusz.
– Jeśli tak, to dlaczego tak często widzi się uczonych pukających do drzwi bogaczy, a nigdy odwrotnie?
– Ponieważ uczeni znają dobrze wartość pieniędzy, a bogacze nie znają wartości wiedzy – odparł Kartezjusz.